Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Đề bài: Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính của nhà thơ Phạm Tiến Duật

4 mô hình văn Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính

I. Kế hoạch Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Chuẩn)

1. Bắt đầu

Tổng quan về tác phẩm ‘Bài thơ về tiểu đội xe không kính’ của nhà thơ Phạm Tiến Duật.

2. Phần chính

a. Tượng trưng của những chiếc xe không kính và sự kiên cường, ung dung của người lính (khổ 1 và khổ 2)– Hình ảnh chiếc xe được mô tả sống động, trần trụi:+ Sử dụng từ ngữ ‘không có’ kết hợp với diễn đạt mạch lạc nhấn mạnh sự tàn phá do chiến tranh gây ra.+ Sử dụng các từ phủ định liên tục ‘không có… không phải… không có’- Mô tả người lính lái xe với vẻ đẹp kiên cường, ung dung…(Tiếp theo)

>> Xem chi tiết Kế hoạch Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính tại đây.

II. Mẫu văn Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính

1. Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính, mẫu 1:

Phạm Tiến Duật, một trong những tên tuổi nổi bật của thơ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ, mang đến những tác phẩm sôi nổi, sâu sắc về thế hệ trẻ Việt Nam. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là một minh chứng cho phong cách độc đáo của ông.

Những chiếc xe không kính – hình ảnh độc đáo đã tạo nên sự nổi bật cho bài thơ, như một câu chuyện dài được viết ra. Hình tượng này làm tôn lên vẻ trẻ trung, sôi nổi của những người lính lái xe: hóm hỉnh, ngang tàng. Giọng thơ sôi động và hứng khởi, liệu nhà thơ đã từng ngồi trong buồng lái hay nắm vô lăng chưa?

Không có kính không phải vì xe không trang bị kínhBom giật, bom rung kính vỡ tung nóc

Từ ngôn từ, phong cách, nội dung đến nhịp điệu thơ đều rất tự nhiên, mộc mạc, gợi tả và gợi cảm. Câu thơ đưa đến hình ảnh độc đáo: những chiếc xe không có kính. Lời giải thích của tác giả về những chiếc xe này rất chân thực, hầu như lột trần chiếc xe bị phá huỷ bởi bom giật, bom rung – những động từ mạnh làm nổi bật hình ảnh và ý thơ. Hai câu thơ tự nhiên, không hoa mỹ, không tượng trưng, giọng thơ ngang tàng tạo nên điểm xuất phát ấn tượng cho bài thơ. Ở khổ cuối, Phạm Tiến Duật tái hiện hình ảnh chiếc xe một lần nữa:

Không có kính, xe không đèn sángKhông có mui xe, thùng xe trầy xước,

Những chiếc xe bị biến dạng, phá huỷ gần như toàn bộ. Bom đạn, chiến tranh đầy khốc liệt: sắt thép còn như vậy thì con người sao chịu nổi. Nhưng dưới con mắt của Phạm Tiến Duật, những chiếc xe vẫn hiện lên độc đáo, hồn nhiên, ngang tàng. Và vô hình trung, chúng trở thành biểu tượng của cuộc kháng chiến chống Mĩ. Chúng làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe – thế hệ trẻ Việt Nam xuất hiện trong cuộc kháng chiến. Thơ như lời kể chân tình:

Ung dung buồng lái, ta ngồiNhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.

Nhịp thơ ngắn, nhanh, sử dụng điệp từ nhìn lặp lại tạo ra tiết tấu sống động cho câu thơ. Sau đó, tác giả kể về những sự vật trên đường:

Thấy gió xoa mắt chua chátNhìn con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và cánh chim bất ngờNhư sa như ùa vào buồng lái.

Người lính lái xe vẫn ung dung, nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng. Lời thơ có nhịp nhàng, sôi động như bản hát, tạo nên không khí vui tươi.

Khi chiếc xe bị hủy hoại, tan nát như vậy, gặp bao nhiêu khó khăn chỉ vì không có kính:

Không có kính, ừ thì bụi phủ lên,Bụi phun trắng tóc như người già.Không có kính, ừ thì áo bị ướt,Mưa rơi, như trời đổ xuống.

Phân tích văn Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Tuy nhiên, thiếu kính nhưng tác giả lại đối mặt với bụi và mưa. Sự lặp lại trong cấu trúc thơ – ừ thì – thể hiện thái độ bất chấp, không sợ hãi, coi thường mọi khó khăn. Câu thơ phát ra tiếng cười lạc quan, biểu tượng cho sự lạc quan, yêu đời và phớt lờ mọi khó khăn. Hành động của họ cũng thể hiện lạc quan này:

Không cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha.

Và:

Chưa cần đổi, lái trăm cây số nữaMưa dừng, gió lùa khô nhanh thôi.

Giọng thơ rộn ràng, tràn đầy sức sống của tuổi mười tám, đôi mươi. Những lính trẻ kiên cường, trẻ trung và hóm hỉnh. Họ không chỉ là đồng đội gắn bó, mà còn là những người kết nối với nhau qua kính vỡ:

Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.

Ôi chao! Kỳ lạ thế nào! Những người ấy ban đầu không quen biết nhau nhưng giờ đây, trong khó khăn, họ trở nên thân thiết, chào hỏi như những người bạn cũ. Kỉ niệm như tràn về trong tâm trí nhà thơ. Có lẽ vì ông cũng là một người lính nên ông hiểu, chia sẻ tình đồng đội, đồng chí:

Chung bát đũa là như là gia đình ấy

Gia đình – từ thân thương gợi lên hình ảnh những người cùng huyết thống. Những lính Trường Sơn, mang trong mình dòng máu sôi nổi, khao khát giải phóng miền Nam, giải phóng đất nước:

Xe vẫn chạy vì miền Nam ở phía trướcChỉ cần xe có một trái tim.

Mặc dù chiếc xe bị phá hủy, tan tác đến đâu, dù gian khổ khó khăn đến bao nhiêu, nhưng chỉ cần trong xe còn trái tim. Đúng vậy! Tình yêu Tổ quốc là động cơ, đưa lính vượt qua mọi khó khăn. Lời thơ nhẹ nhàng, khẳng định mạnh mẽ, ngắn gọn. Câu kết của bài thơ là khẳng định về sức mạnh con người nằm ở tình yêu, tình yêu quê hương, tình thương đồng bào và ý chí kiên cường. Đồng thời, nó mở ra cánh cửa ánh sáng: miền Nam, nơi người dân đang đợi chờ cuộc cách mạng.

Phạm Tiến Duật với lời thơ trẻ trung, ngang tàng, nghịch ngợm, pha chút tếu táo tạo nên bài thơ đặc biệt và có hồn. Ngôn từ giản dị, thơ mà có âm nhạc, hình ảnh sáng tạo mà vẫn chân thực… Tất cả tạo nên dấu ấn đặc trưng cho tác phẩm, in sâu trong tâm trí thế hệ anh hùng. Trong những năm kháng chiến gian khổ, ác liệt.

2. Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật, mẫu 2:

Cùng mắc võng trên rừng Trường SơnHai đứa ở hai đầu xa thẳmĐường ra trận mùa này đẹp lắmTrường Sơn đông nhớ Trường Sơn tây…

(Dẫn ngôn từ: Trường Sơn phía đông, Trường Sơn phía tây)

Năm 1970, tập thơ Vầng trăng quầng lửa của Phạm Tiến Duật xuất hiện, tiếng thơ của người chiến sĩ Trường Sơn vang lên hào hùng, trẻ trung và hồn nhiên. Thể hiện tình cảm yêu nước và chí anh hùng qua hình ảnh cô gái xung phong, anh bộ đội trên Trường Sơn. Lửa đèn, Trường Sơn đông, Trường Sơn tây, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Gửi em, Cô thanh niên xung phong,… là những bài thơ nổi tiếng của lính trẻ làm thơ.

Bài thơ về tiểu đội xe không kính được sáng tác vào 1969 – thời điểm chiến tranh chống Mỹ gặp nhiều khó khăn. Máy bay Mỹ thả tấn bom, chất độc xuống con đường Hồ Chí Minh. Bài thơ ghi lại tinh thần dũng cảm, lạc quan của người lính lái xe trong binh đoàn vận tải quân sự, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng Việt Nam thời chiến tranh.

Bài thơ vẽ lên hình ảnh chiếc xe không kính vượt qua bom đạn, tiến lên phía trước. Một tượng trưng độc đáo vì ít thấy loại xe này trên đường. Trên con đường Trường Sơn, hàng vạn chiếc xe ‘không kính’ vượt qua mọi khó khăn, chở hàng, hỗ trợ chiến trường miền Nam. Hình ảnh độc đáo thể hiện sức mạnh của dân tộc chiến đấu vì quyết tâm ‘xẻ dọc Trường Sơn cứu nước’. Cuộc chiến trên con đường chiến lược là khốc liệt, con người và vũ khí kỹ thuật đấu tranh với sự kiên cường.

Hai dòng thơ đầu tiên tường thuật về lý do chiếc xe ‘không có kính’. Cấu trúc câu thơ ‘hỏi-đáp’. Ba chữ ‘không’ liên tục, ‘bom giật, bom rung’ làm nổi bật vẻ ‘chất lính’ của ngôn từ phóng túng. Với hình thức văn xuôi độc đáo, câu thơ vẫn giữ vị thú vị khi đọc lên:

Không có kính vì xe không có kínhBom giật, bom rung, kính vỡ tan.

Các bài Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính đáng chú ý nhất

Xem thêm :

Mười bốn dòng thơ tiếp theo tả hình ảnh những người chiến sĩ lái xe trên con đường Trường Sơn thông qua những hình ảnh nghệ thuật: con mắt, mái tóc, trái tim, khuôn mặt, nụ cười… Tư thế ngồi lái ‘ung dung’ đẹp đẽ: thoải mái và sâu lắng. Ánh nhìn tự tin, đồng thời thể hiện sự mạnh mẽ và quả cảm:

Ung dung trong buồng lái ta ngồiNhìn xuống đất, ngắm trời, nhìn thẳng

Hai chữ ‘ta ngồi’ với động từ ‘nhìn’ lặp lại 3 lần; giọng thơ, nhịp thơ mạnh mẽ, đầy sức sống.

Phạm Tiến Duật dành một khổ thơ đặc sắc để tả những gì người chiến sĩ ‘nhìn thấy’. Câu thơ liên tục hiện ra những hình ảnh như đoạn phim chạy nhanh:

Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng,Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và đột ngột cánh chimNhư sa, như ùa vào buồng lái.

Có gió hòa mình, cánh chim tô điểm chiều, ánh sao đêm lung linh. Gió trở thành nhân tố sống, chuyển đổi cảm giác hết sức ấn tượng: ‘gió vào xoa mắt đắng’. Chiếc xe chạy qua đêm, không kính nên cảm nhận ‘đắng’ đặc trưng. Con đường trước mắt không chỉ là con đường chiến lược mà còn là hành trình vì lẽ sống, tình yêu thương, và độc lập tự do. Các từ ‘nhìn thấy’… ‘nhìn thấy… ‘ ‘thấy… ‘với các chữ ‘sa’, chữ ‘ùa’ mô tả tốc độ phi thường của chiếc xe quân sự lướt nhanh qua bom đạn!

Nếu khổ thơ trước nói về ‘gió’, thì khổ thơ tiếp theo đề cập đến ‘bụi’. Gió bụi là biểu tượng của gian khổ, thách thức. Chữ ‘ừ’ vang lên như một thách thức, một chấp nhận tự nguyện của người chiến sĩ lái xe:

Không có kính, ừ thì có bụi,Bụi phun tóc trắng như người già.Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha!

Mỗi chi tiết thực tế hòa quyện vào vần thơ. Mái tóc xanh của chàng trai qua những dặm đường đổi màu sắc đáng kinh ngạc: ‘Bụi phun tóc trắng như người già’. Một so sánh hóm hỉnh, độc đáo, một cách hút thuốc đậm chất ‘lính’. Nụ cười lạc quan và hồn nhiên ‘ha ha’ phát ra từ gương mặt ‘lấm bùn’ khi đồng đội gặp nhau: ‘Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha!’.

Sau ‘bụi’ đến ‘mưa’: ‘Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời’. Người lính đã trải đủ mùi gian khổ: gió bụi, mưa rơi. Mưa đã ‘tuôn’ tức là ‘xối’. Áo quần ướt sạch vì ngồi trong buồng lái mà ‘như ngoài trời’. Chấp nhận, ngang tàng, phơi phới lạc quan:

Không có kính, ừ thì ướt áoMưa tuôn, mưa xối như ngoài trờiChưa cần thay lái trăm cây số nữaMưa ngừng, gió lùa khô mau thôi!

Nhiệt tình cách mạng của người lính không còn là trừu tượng mà được đo lường bằng những cung đường ‘lái trăm cây số nữa’. Đường đó trong bom đạn, mưa tuôn phải trả giá bằng bao mồ hồi, xương máu. Câu thơ 7 từ, 6 thanh bằng nói lên sự phơi phới, thênh thênh đầy nghị lực, bất chấp mọi gian khổ: ‘Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi!’.

Khổ thơ thứ 5, thứ 6 ghi lại hình ảnh tiểu đội xe không kính và cuộc trú quân giữa rừng. Sau những chặng đường gian khổ, tháng ngày mưa gió, bụi mù và bom đạn, họ gặp lại nhau, cái bắt tay độc đáo. Niềm vui gặp gỡ kèm theo nhiều mất mát hi sinh:

… Gặp đồng đội dọc đường điBắt tay qua kính vỡ, hạnh phúc tràn ngập.

Cơm hội ngộ, tình đồng đội như tình anh em ruột. Cảnh mắc võng dã chiến ‘đẹp diệu’ bên đường. Rồi đoàn xe ‘lại đi, lại đi’, nối tiếp nhau vượt qua. Trên đầu họ, trong tâm hồn họ, ‘trời xanh thêm’, đong đầy hi vọng và lạc quan dạt dào:

Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trờiChung bát đũa nghĩa là gia đình đấyVõng mắc chông chênh bên đường xe chạyLại đi, lại đi, trời xanh thêm.

Khổ cuối bài thơ làm nổi bật sự dữ dội và khốc liệt của chiến tranh: Chiếc xe vận tải quân sự mang trên mình đầy thương tích. Đã có biết bao chiến sĩ lái xe dũng cảm hi sinh. Chiếc xe như một anh hùng kiên cường, 3 lần ‘Không có’ và chỉ 1 lần ‘có’: ‘Không có kính, rồi xe không có đèn – Không có mui xe, thùng xe có xước. Sau cái ‘thùng xe có xước’, người chiến sĩ lái xe tự hào khẳng định cần ‘có một trái tim ‘trong xe. ‘Có trái tim?’ ấy là sẽ có tất cả: ‘Trái tim’- hình ảnh hoán dụ thể hiện sức mạnh chiến đấu, ý chí kiên cường của người chiến sĩ lái xe trẻ vì sự nghiệp giải phóng miền Nam thân yêu, vì sự nghiệp thống nhất đất nước:

Xe vẫn tiến bộ về phía miền Nam;Chỉ cần lòng chứa trái tim ấm áp.

‘Trái tim’ ấy là tình yêu, làn sóng nhiệt huyết? Có lẽ câu thơ của Phạm Tiến Duật hứng khởi từ lời của Hồ Chủ tịch: ‘Miền Nam luôn nằm trong trái tim tôi’?

Bài thơ về đội xe không kính của Phạm Tiến Duật là một tác phẩm tuyệt vời. Hiện thực cuộc sống chiến đấu khốc liệt và lòng hào hùng của các chiến sĩ lái xe trên con đường Trường Sơn thời chiến tranh đã kết hợp hài hòa với cảm hứng sử thi, tạo ra những đoạn thơ ‘góc cạnh’ ấn tượng. Nếu có gió, bụi, mưa, cánh chim, ánh sao tràn vào, ùa vào buồng lái chiếc xe không kính thì cũng có những câu thơ rất gần với lối nói thường, mang đậm chất lính trận mạc:

– ‘Không có kính không phải vì xe không có kính,Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi…’

– ‘Không kính, ừ thì bụi phủ,Bụi trắng tóc như già nơi đầu…’

– ‘Không có kính, ừ thì ướt áoMưa xối, mưa rơi như trời bao…’

– ‘Không có kính, rồi đèn tắt nhanh

– Không có mui xe, thùng xe xước…’

Nếu bỏ đi những câu thơ ấy, thay vào đó là những câu óng ả êm xuôi, chắc chắn Bài thơ về tiểu đội xe không kính sẽ mất đi giọng điệu và hồn thơ của mình. Đúng như Vũ Quần Phương đã nói: ‘Sâu sắc tình cảm trong thơ anh là do cuộc sống, không phải chữ nghĩa’.

Hình ảnh những chiếc xe không kính độc đáo, làm nổi bật người lái trên con đường Trường Sơn. Họ là những chiến binh sống và chiến đấu với tư thế hiên ngang, quả cảm bất chấp mọi khó khăn, nguy hiểm. Yêu đời, hi sinh vì giải phóng miền Nam.

Ngoài các ẩn dụ, so sánh, Phạm Tiến Duật rất thành công trong sáng tạo các hình ảnh hoán dụ (gió, bụi, mưa, mắt, tóc, tim,…) để khắc họa vẻ đẹp tâm hồn và ý chí của người chiến sĩ lái xe.

Con đường chiến lược Trường Sơn là một chiến tích huyền thoại trong kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật tái hiện thời kỳ oanh liệt của anh bộ đội Cụ Hồ. Bài thơ là biểu tượng anh hùng, chứng nhận lòng hậu phương to lớn đối với tiền tuyến anh hùng.

3. Bài văn Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính, mẫu 3:

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ, những chiến sĩ lái xe trên đường Trường Sơn trở thành những anh hùng trong văn hóa. Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật là một tác phẩm xuất sắc về họ.

Mở đầu bài thơ là sự dữ dội của chiến tranh và tư thế dũng cảm của người chiến sĩ lái xe:

‘Không có kính, vì xe không kínhBom giật, bom rung, kính vỡ tan.Ung dung buồng lái, ta ngồiNhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.’

Phạm Tiến Duật là một nhà thơ tinh nghịch, thích đùa. Giọng điệu tươi sáng ‘Không có kính không phải vì xe không có kính’ truyền đạt tinh thần lạc quan của chiến sĩ lái xe giữa bối cảnh chiến tranh khốc liệt. Với sự hài hước, nhà thơ giải thích nguyên nhân ‘xe không có kính’:

‘Bom giật, bom rung, kính vỡ tan.’

Ngược lại với khung cảnh khốc liệt của chiến tranh là thái độ ‘ung dung’ của người lái xe. Hình ảnh ‘ung dung’ được nhấn mạnh, đem lại sự quan trọng của tư thế của người chiến sĩ lái xe. Nhà thơ đưa ra phát hiện đầy bất ngờ:

‘Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.’

Mỗi phát hiện đều gây ấn tượng mạnh, từ ấn tượng về khổ đau của người lính lái xe ra trận (Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng) đến ấn tượng về tình yêu đất nước của chiến sĩ lái xe (Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim). Hình ảnh lãng mạn hiện hữu trong tinh thần họ:

‘Thấy sao trời và đột ngột cánh chimNhư sa, như ùa vào buồng lái.’

Các hình ảnh ‘như sa’, ‘như ùa’ mô tả sự hối hả của đoàn xe ra trận.

Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính làm nổi bật hình tượng người lính lái xe với tư cách ngang tàng, bất khuất.

Tác giả thay đổi nhịp điệu, từ câu thơ nhịp 2/2/2 (Nhìn đất/ nhìn trời/ nhìn thẳng), nhịp 2/2/3 (Như sa/ như ùa/ vào buồng lái) đến câu thơ 3/1/3 (Không có kính/ ừ / thì có bụi). Cặp đối lập này vừa tả niềm lạc quan vừa diễn tả nỗi gian khổ của người lính:

‘Không có kính, ừ thì có bụi.Bụi phun tóc trắng như người già’.Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha!’

Xem thêm : Hoàn cảnh sáng tác Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật

Cái đặc biệt là tác giả đã miêu tả nét đặc trưng về nỗi gian khổ của người lính lái xe ‘không có kính’. Câu thơ ‘Bụi phun tóc trắng như người già’ gợi nhớ đến câu thơ của Quang Dũng ‘Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc’. Một sợi tóc kinh ngạc liên kết hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mĩ

Hai cặp đối lập này vẫn tiếp tục phát hiện nỗi gian khổ của người lính lái xe không có kính và cốt cách của họ:

‘Không có kính, ừ thì áo ướtMưa rơi như trời bơi vào trong’

Hình ảnh ‘Bụi phun tóc trắng như người già’ hay ‘Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời’ vẽ lên tình thương đối với những người chiến sĩ lái xe ra mặt trận. Thơ của Phạm Tiến Duật không chỉ diễn đạt hình ảnh mà còn tinh tế về âm điệu. Những thanh trắc (có kính, ướt áo, xối, lái…) phản ánh sự nghiệt ngã của người lái xe trên đoạn đường chiến tranh. Câu kết của đoạn thơ toàn thanh bằng êm dịu, một phút yên bình trong tâm hồn người lái xe:

‘Mưa dừng, gió nhẹ khô mau thôi’

Tình đồng đội của người lái xe được Phạm Tiến Duật phát hiện những nét độc đáo. Họ tập hợp lại ‘từ trong bom rơi’, gặp bè bạn ‘Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi’ (Chạm nhau qua cửa kính vỡ ra), nấu ăn bằng bếp Hoàng Cầm bếp mà không có khói vì khói là tai họa đối với người lái xe Trường Sơn. Họ nghỉ ngơi bằng ‘Võng mắc chông chênh đường xe chạy’ và cũng không thiếu những phút thanh bình: ‘Lại đi, lại đi, trời xanh thêm.’

Tác giả nhìn nhận tất cả khía cạnh của điều KHÔNG (xe không có kính) để dẫn đến một cái Có (có một trái tim), chủ đề sâu sắc của bài thơ được phát triển đầy đủ:

‘Không có kính: rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xướcXe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim.’

Tác giả lại thay đổi giọng điệu, lối diễn đạt tưng tửng trong những khổ thơ đầu để nhường chỗ cho lối diễn đạt nghiêm trang, đậm chất thiêng liêng:

‘Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim.’

Hình ảnh của ‘miền Nam phía trước’ không chỉ là nhiệm vụ nặng nề tiếp sức cho chiến trường miền Nam của ‘tiểu đội xe không kính’, mà còn là biểu tượng của tình cảm thiêng liêng đối với miền Nam ruột thịt. Tứ thơ cuối cùng (Chỉ cần trong xe có một trái tim) cân bằng mọi gian khổ, tàn phá của chiến tranh. Sức mạnh của tình yêu nước đã chiến thắng kẻ thù hung bạo.

‘Bài thơ về tiểu đội xe không kính’ là một tác phẩm độc đáo và hay. Nhà thơ đã phát hiện và khai thác đề tài một cách bất ngờ và thú vị. Giọng điệu linh hoạt, nhịp điệu luôn biến đổi. Hình ảnh người chiến sĩ lái xe ‘Vì miền Nam phía trước’ được mô tả sâu sắc, sinh động, làm nổi bật cốt cách của những anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

4. Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính, mẫu 4:

Phạm Tiến Duật (1941 – 2007) là một biểu tượng của thơ ca Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ ông tập trung vào hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến, đặc biệt là người lính và cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Bài thơ ‘Bài thơ về tiểu đội xe không kính’ năm 1969 khắc họa độc đáo hình ảnh chiếc xe không kính, làm nổi bật tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan bất chấp mọi khó khăn nguy hiểm, và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam.

Nguồn cảm hứng cho bài thơ bắt đầu từ hình ảnh độc đáo: hình ảnh những chiếc xe không kính, những chiếc xe không kính của Phạm Tiến Duật là hình ảnh thực tế, thực tế đến mức trần trụi.

‘Không có kính không phải vì xe không có kínhBom giật, bom rung kính vỡ đi rồi’

Cấu trúc câu thơ dưới hình thức hỏi đáp, ba từ ‘không’ liên tục thể hiện cách diễn đạt hồn nhiên, đầy chất lính. Tác giả giải thích nguyên nhân xe mất kính là do bom giật, bom rung, biểu hiện sự khốc liệt của chiến tranh. Trải qua mưa bom bão đạn, những chiếc xe trở nên méo mó và biến dạng.

‘Không có kính, rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xước’

Kì diệu thay, những chiếc xe không còn nguyên vẹn vẫn kiên cường vượt qua mọi thử thách mưa bom, tiến về miền Nam yêu dấu, tạo nên sức mạnh đặc biệt của những chiến sĩ lái xe.

Bài văn Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính, văn mẫu tuyển chọn

Điểm đẹp đầu tiên xuất hiện ở những người chiến sĩ lái xe là tư thế hiên ngang, dũng cảm, và tâm hồn trẻ trung, lãng mạn:

‘Ung dung buồng lái ta ngồi,Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng’

Lấy từ ‘ung dung’ đảo lên, người lính ngồi trong buồng lái vẫn tỏ ra đẹp và tươi tắn khi đối mặt với sự sống và cái chết gần như chẳng chút sợ hãi.

Khám phá không chỉ ở tư thế dũng cảm mà người lính còn ghi điểm với tâm hồn trẻ trung và lãng mạn.

‘Thấy gió vào xoa mắt đắngThấy con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và đột ngột cánh chimNhư sa, như ùa vào buồng lái’

Nhịp điệu nhanh, gấp như bánh xe lăn trên con đường, với cụm từ ‘nhìn thấy’ và động từ ‘xoa, chạy thẳng, sa, ùa’, tác giả đưa ra cảm xúc mạnh mẽ và bất ngờ của người lái xe trong buồng lái. Tư thế ‘nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng’ như làm cho người lính cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, đặc biệt ‘con đường chạy thẳng vào tim’ là biểu tượng tốc độ của xe và của con đường chiến đấu giải phóng miền Nam. Người lính không hề sợ hãi, mọi thứ trong thiên nhiên đều hòa quyện với họ, họ chỉ quan tâm đến nhiệm vụ và không hề run sợ.

Xe không kính, mặc cho nguy hiểm, người lính vẫn tỏ ra lạc quan, vượt qua mọi thử thách với tinh thần bất khuất.

‘Không có kính, ừ thì có bụi,Bụi phun tóc trắng như người giàChưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha.Không có kính, ừ thì ướt áoMưa tuôn, mưa xối như ngòai trờiChưa cần thay, lái trăm cây số nữaMưa ngừng, gió lùa khô mau thôi’

Ngoài cảnh chiến tranh đau thương, những người lính còn đối mặt với khắc nghiệt của thiên nhiên. Các câu thơ không chỉ mô tả gian khổ mà còn làm nổi bật sự sống động của cuộc sống quân đội. Mặc cho khó khăn, họ vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, đùa vui tươi tắn: ‘Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha.’.

Trong những thử thách và gian khổ, tình đồng chí, đồng đội ngày càng thêm sâu nặng, thắm thiết.

‘Những chiếc xe, bom rơi từ trên cao,Tiểu đội họp, đoàn kết như nhà.Bè bạn suốt đường đi tới,Bắt tay qua kính vỡ rồi.’

Nhịp thơ dừng lại, lính kể về đồng đội như kể về chính bản thân mình. Họ gặp nhau từ những đợt bom rơi, hóa ra đó chính là nơi họ tìm thấy sự đồng lòng và tạo nên tình bạn thân thiết. Họ chào nhau qua cửa kính vỡ như một biểu tượng cho niềm vui và sự giao lưu, là lời chúc mừng sau những thử thách chiến trường.

Cảnh sinh hoạt của quân đội, từ bữa ăn đến giấc ngủ, được mô tả qua hình ảnh của ‘bếp hoàng cầm, võng mắc’. Mặc dù tất cả đều tạm bợ nhưng tinh thần đoàn kết và sự hiểu biết lẫn nhau như gia đình thực sự, là nguồn động viên và sức mạnh để vượt qua khó khăn.

‘Lại đi’, điệp ngữ này khẳng định quyết tâm không ngừng tiến về phía trước của đoàn xe, hòa mình trong không khí ‘trời xanh thêm’, đầy năng lượng tích cực và niềm tin vững chắc của những người lính lái xe.

Bốn câu thơ cuối tác phẩm đã hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời về người lính lái xe, bởi ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam và lòng yêu nước hùng vĩ của họ:

‘Không có kính, ờ xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe đã xước.Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước,Chỉ cần trong xe ẩn chứa một trái tim.’

Bằng cách liệt kê ‘không có kính, không có đèn, không có mui xe, thùng xe đã xước’ và sử dụng điệp ngữ ‘không có’, hai câu đầu của bài thơ nổi bật không chỉ về sự thiếu thốn về vật chất mà còn về sự mất mát đau thương của tiểu đội xe không kính do bom đạn tấn công dữ dội từ quân thù. Nhưng điều kỳ diệu là những chiếc xe, mặc dù đã bị hỏng hóc, vẫn tiếp tục hành trình ‘vẫn chạy vì miền Nam phía trước’.

Câu thơ cuối cùng như làm tâm huyết đọng lại, giải thích mọi điều kì lạ và đẹp đẽ: ‘Chỉ cần trong xe ẩn chứa một trái tim’

Trái tim, biểu tượng của ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam thân yêu, là mạnh mẽ hơn mọi lỗi nguy lan, vượt lên trên bom đạn và thậm chí cả cái chết. Sức mạnh này không đến từ vũ khí, mà là do trái tim đong đầy tình yêu nước, can đảm và kiên trì. Câu thơ cuối cùng là điểm sáng, là con mắt rực rỡ của bức tranh thơ, là nguồn sáng chiếu rọi chủ đề và vẻ đẹp của người lính.

Bằng thể thơ tự do, ngôn ngữ giản dị, tự nhiên và với chút ngang tàng, tinh nghịch, bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã thành công trong việc vẽ nên bức chân dung độc đáo về người chiến sĩ lái xe Trường Sơn, tô điểm bằng những nét đẹp về tâm hồn, tình cảm và tinh thần, trở thành biểu tượng của những anh hùng bộ đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

‘Dọc theo đường Trường Sơn cứu nước,Trái tim phơi phới, hướng tới tương lai’

Chúng ta mãi yêu quý, tự hào về họ – những con người tuyệt vời nhất trong thời đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

“””””-KẾT THÚC””””-

Ngoài việc Phân tích Bài thơ về đội xe không kính, học sinh nên khám phá thêm những tác phẩm khác trong chương trình Ngữ Văn lớp 9 như Đánh giá bốn khổ thơ đầu của bài thơ về đội xe không kính hoặc phần Soạn bài Bài thơ về đội xe không kính để củng cố kiến thức về Ngữ Văn lớp 9.

Nguồn: https://pinkcloud.edu.vn
Danh mục: Trồng người